W polskim prawie pracy istnieją różne formy zatrudnienia, a umowy o dzieło oraz umowy zlecenia to jedne z najczęściej stosowanych alternatyw dla tradycyjnej umowy o pracę. Pracodawcy, którzy decydują się na tę formę współpracy, powinni być świadomi swoich obowiązków wobec osób zatrudnionych na takich umowach. W artykule omówione zostaną podstawowe obowiązki pracodawcy względem pracowników wykonujących pracę na podstawie umowy o dzieło oraz umowy zlecenia.
Umowa o dzieło – co warto wiedzieć?
Umowa o dzieło jest formą umowy cywilnoprawnej, w której wykonawca zobowiązuje się do osiągnięcia konkretnego rezultatu, tzw. dzieła. Pracodawca ma obowiązek zapłaty wynagrodzenia za wykonanie tego dzieła. Jest to umowa, która charakteryzuje się brakiem podlegania przepisom Kodeksu pracy, ponieważ nie odnosi się bezpośrednio do świadczenia pracy, lecz do realizacji określonego zadania. W praktyce oznacza to, że pracodawca nie jest zobowiązany do zapewnienia takich świadczeń jak urlopy czy wynagrodzenie chorobowe.
Choć umowa o dzieło nie wiąże się z takimi samymi obowiązkami jak umowa o pracę, to pracodawca ma obowiązki związane z jej prawidłowym zawarciem i realizowaniem. Przede wszystkim powinien upewnić się, że dzieło jest określone w sposób jasny i precyzyjny, aby uniknąć nieporozumień w trakcie wykonywania umowy. Pracodawca ma również obowiązek wypłacenia wynagrodzenia za wykonaną pracę po zakończeniu dzieła, chyba że umowa przewiduje inne zasady dotyczące terminów płatności.
Warto pamiętać, że umowa o dzieło nie wiąże się z obowiązkiem odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, chyba że strony wyraźnie postanowią inaczej. Takie umowy są stosowane najczęściej w przypadkach, gdy efekt pracy ma charakter jednoznacznie określonego dzieła, np. stworzenie projektu, napisanie książki, wykonanie pracy artystycznej.
Umowa zlecenie – obowiązki pracodawcy
Umowa zlecenie jest jedną z najbardziej popularnych form zatrudnienia w Polsce, obok umowy o pracę. Zleceniobiorca wykonuje określone zadanie na rzecz zleceniodawcy, ale w odróżnieniu od umowy o dzieło, tutaj nie ma wymogu osiągnięcia konkretnego rezultatu, tylko wykonywania pracy na rzecz zleceniodawcy. Zleceniobiorca może w ramach tej umowy świadczyć usługi przez określoną ilość godzin lub w określonym czasie, a wynagrodzenie zależy od zasadności wykonania zlecenia.
Obowiązki pracodawcy w przypadku umowy zlecenia są bardziej rozbudowane niż w przypadku umowy o dzieło. Po pierwsze, zleceniobiorca ma prawo do wynagrodzenia za wykonaną pracę, a pracodawca zobowiązany jest do wypłacenia tego wynagrodzenia w ustalonym terminie. W ramach umowy zlecenia pracodawca powinien także zapewnić zleceniobiorcy odpowiednie warunki do wykonania zlecenia, czyli środki i materiały, jeśli są niezbędne do jego realizacji.
Z kolei w kontekście ubezpieczeń społecznych, umowa zlecenie wiąże się z obowiązkiem odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, a także Fundusz Pracy, jeżeli zleceniobiorca nie jest studentem poniżej 26 roku życia. Pracodawca zobowiązany jest do składania deklaracji do ZUS i opłacania składek na rzecz zleceniobiorcy. Warto pamiętać, że w przypadku umowy zlecenia, osoba wykonująca zlecenie może także skorzystać z prawa do świadczeń chorobowych, o ile opłacane są składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Różnice w obowiązkach pracodawcy w zależności od rodzaju umowy
Pracodawcy, którzy zatrudniają osoby na podstawie umowy o dzieło i umowy zlecenia, muszą być świadomi, że różnią się one pod wieloma względami, co wpływa na obowiązki pracodawcy. W przypadku umowy o dzieło, obowiązki pracodawcy są ograniczone do zapewnienia warunków do wykonania dzieła, uiszczenia wynagrodzenia po jego wykonaniu oraz ewentualnego zwrotu kosztów związanych z realizacją dzieła. Umowa ta nie wiąże się z żadnymi obowiązkami dotyczącymi ubezpieczeń społecznych czy zdrowotnych.
Z kolei umowa zlecenie nakłada na pracodawcę obowiązki związane z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne, a także Fundusz Pracy, w przypadku gdy zleceniobiorca nie jest studentem poniżej 26 roku życia. Zleceniobiorca ma prawo do wynagrodzenia za wykonaną pracę, a pracodawca musi zapewnić odpowiednie warunki do jej wykonania. W odróżnieniu od umowy o dzieło, w przypadku umowy zlecenia nie jest wymagane osiągnięcie konkretnego rezultatu, a sama praca może mieć bardziej elastyczny charakter.
Dodatkowo, umowa zlecenie wiąże się z obowiązkiem zapewnienia przez pracodawcę odpowiednich warunków pracy, które mogą obejmować np. narzędzia niezbędne do wykonania zadania. Pracodawca musi także zadbać o to, by pracownik zleceniobiorca miał odpowiednie szkolenia czy dostęp do niezbędnych zasobów. Wszystko to sprawia, że umowa zlecenie wiąże się z większym zakresem obowiązków w porównaniu do umowy o dzieło, która jest bardziej ograniczona i ma charakter zadaniowy.
Podsumowanie
Obowiązki pracodawcy wobec pracowników zatrudnionych na umowie o dzieło i umowie zlecenia różnią się w wielu aspektach. W przypadku umowy o dzieło pracodawca ma ograniczone obowiązki związane z wynagrodzeniem i realizacją dzieła, podczas gdy w przypadku umowy zlecenia obowiązki są szersze, obejmując m.in. składki na ubezpieczenia społeczne oraz Fundusz Pracy. Pracodawca musi zapewnić odpowiednie warunki do wykonania zlecenia oraz wypłacić wynagrodzenie za wykonaną pracę. Warto pamiętać, że choć obie formy zatrudnienia nie wiążą się z takimi samymi obowiązkami jak umowa o pracę, to każda z nich posiada swoje specyficzne wymagania prawne, których przestrzeganie jest niezbędne.
Autor: Maksymilian Adamski
